HR ในศตวรรษที่ 21 วางกลยุทธ์-ออกแบบองค์กร

คอลัมน์ Human Capital หนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ วันที่ 11 มิถุนายน 2550

อาจเป็นเพราะภาพของการทำงานทางด้านพัฒนาทรัพยากรมนุษย์เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว เพราะทุกวันนี้ คนที่ทำงานทางด้าน human resource - HR ไม่เพียงเป็น "คู่คิด" และ "คู่คุย" กับผู้บริหารรดับสูง หากจะต้องพัฒนาขีดความสามารถของตัวเองหลายอย่างด้วย

ที่สำคัญ ขณะนี้ในหลายหน่วยงานของแต่ละองค์กร พยายามเพิ่มหน่วยงานใหม่ หรือแตกแขนงจากฝ่าย HR ไปเป็นฝ่ายต่างๆ มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานทางด้านพัฒนาคน (human resources development) หน่วยงานพัฒนาองค์กร (organizational development) และหน่วยงานฝึกอบรม (training division)

ที่ปัจจุบัน อาจเปลี่ยนเป็นหน่วยงานแห่งการเรียนรู้ (learning division) เหตุนี้เอง จึงทำให้บุคลากรทางด้าน HR มีความต้องการในตลาดค่อนข้างมาก แถมค่าตัวยังสูงด้วย แต่กระนั้น คนที่ทำหน้าที่ HR management และ HR development ก็จะต้องพัฒนาตัวเองอยู่เสมอ ด้วย

และจะต้องทำงานเป็นหุ้นส่วนในเชิงกลยุทธ์ได้ (strategic partner) ที่สำคัญ จะต้องประเมิน และพัฒนาผลการทำงานของตนเอง เพื่อให้สามารถตามกระแสธุรกิจของโลกด้วย

คำถามจึงเกิดขึ้นตามมาว่า และคุณลักษณะของ HR ที่ดี จะต้องมีอะไรบ้าง ?

ซึ่งเรื่องนี้ เมื่อไปถาม "อภิวุฒิ พิมลแสงสุริยา" ผู้บริหาร และที่ปรึกษา บริษัท สลิงก์ชอท จำกัด เขาจึงอธิบายให้ฟังว่า...คือผมมีโอกาสอ่านงานวิจัยฉบับหนึ่ง จากการความร่วมมือในการวิจัยจากหลายๆ องค์กร และมหาวิทยาลัยในประเทศสหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย จีน และองค์กรอื่นๆ ที่มีเครือข่ายอยู่ทั่วโลก พบว่าทักษะของนักบริหารทรัพยากรบุคคลมืออาชีพ (HR) กำลังเป็นที่ต้องการของหลายๆ องค์กรในการที่จะสร้างความแตกต่างให้กับตัวองค์กรเอง

"ซึ่งสามารถพูดได้ว่าผลลัพธ์ทางธุรกิจที่องค์กรได้นั้น 20% มาจากทักษะของบุคลากร และการศึกษาเกี่ยวกับคุณลักษณะของ HR ครั้งล่าสุดในปี 2550 นี้พบว่า ผู้เชี่ยวชาญในด้าน HR ควรจะต้องมี 6 คุณลักษณะที่สำคัญดังต่อไปนี้คือ"

หนึ่ง credible activist (นักกิจกรรมที่น่าเชื่อถือ) หมายความว่าผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องมีความน่าเชื่อถือ และมีความคล่องแคล่วในการทำงาน นั้นหมายถึง เขาต้องได้รับความเชื่อมั่น ความเคารพ ความนิยม การรับฟัง และเหนือสิ่งอื่นใดคือมีความคิดเห็น และจุดยืนที่มีเหตุผลของตนเองอย่างชัดเจน

ซึ่งจากการวิจัยพบว่า มีแค่ 20% ของผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR เท่านั้น ที่มีคุณลักษณะในเรื่องของการเป็นนักกิจกรรมที่น่าเชื่อถือในระดับที่ยอดเยี่ยม ในขณะที่ 60% สามารถพัฒนาได้โดยการฝึกอบรม และสร้างความเข้าใจกับคุณลักษณะดังกล่าว แต่อีก 20% ที่เหลือ ไม่สามารถพัฒนาได้ เนื่องจากเขาไม่มีทักษะ และบุคลิกลักษณะที่จำเป็นสำหรับการพัฒนา

สอง culture and change steward (ผู้พิทักษ์ด้านวัฒนธรรม และการเปลี่ยนแปลง) หมายความว่าผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR ต้องมองออก และสามารถช่วยในการวางแบบแผนในการสร้างวัฒนธรรมขององค์กรได้

ซึ่งวัฒนธรรมคือการกระทำที่ทำอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่แค่ทำเพียงครั้งเดียว ยกตัวอย่างเช่น องค์กรแห่งหนึ่งมีการจัดงาน หรือกิจกรรมเพื่อการตลาดอยู่เป็นประจำ พนักงานทุกคนในองค์กรจะมาช่วยกันในงานกิจกรรมทุกครั้ง โดยไม่ได้มองว่าเป็นหน้าที่ หรือไม่เป็นหน้าที่ และนี่คือวัฒนธรรมอย่างหนึ่งขององค์กรที่เรียกว่า การทำงานเป็นทีม หรือ teamwork

สำหรับผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR การเป็นผู้พิทักษ์ด้านวัฒนธรรม และการเปลี่ยนแปลงเริ่มจากการเข้าใจในความต้องการของลูกค้าภายนอกอย่างถ่องแท้ก่อน แล้วนำความเข้าใจเหล่านี้มาแปรเปลี่ยนให้เป็นพฤติกรรมของพนักงาน และองค์กร จนก่อให้เกิดเป็นวัฒนธรรมองค์กร

ซึ่งผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องสามารถช่วยให้วัฒนธรรมเกิดขึ้นได้จริงๆ และพัฒนาจนกระทั่งเป็นวินัยไปทั่วทั้งองค์กร การวางแผน และลงมือทำตามกลยุทธ์ หรือโครงการที่วางไว้ในการพัฒนาวัฒนธรรมขององค์กร จะทำให้สิ่งที่รู้กันอยู่แล้วภายในองค์กรเป็นสิ่งที่ทำกันจริงๆ

สาม talent manager/organization designer (นักบริหารคน-นักออกแบบองค์กร) หมายความว่าในการบริหารคน (talent management) และการออกแบบองค์กร (organization design) ผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะเก่งเพียงด้านทฤษฎีอย่างเดียวนั้นไม่พอ แต่จะต้องเก่งเรื่องของการวิจัย วิเคราะห์ และลงมือปฎิบัติด้วย

ในเรื่องการบริหารคน หรือ talent management เน้นที่การบริหารคนตั้งแต่การก้าวเข้ามาในองค์กร การขึ้นตำแหน่ง การวางเส้นทางในสายอาชีพ การย้ายแผนก หรือแม้แต่การออกจากองค์กรของบุคคลเหล่านั้น

ส่วนการออกแบบองค์กร หรือ organization design จะเน้นในเรื่องของการออกแบบระบบ โครงสร้าง กระบวนการ และนโยบายขององค์กร เพื่อให้องค์กรสามารถทำงาน และแข่งขันในตลาดได้ดีที่สุด

ซึ่งผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องเก่งในทั้ง 2 เรื่องนี้ เพราะผู้ที่เก่งในเรื่องการบริหารคนอย่างเดียว จะไม่สามารถรักษาคนเหล่านี้เอาไว้ ถ้านโยบาย ระบบ หรือแม้แต่โครงสร้างขององค์กรไม่อำนวยในการเก็บรักษาเขาเหล่านี้ไว้ ในขณะที่ผู้ที่เก่งในเรื่องการออกแบบองค์กร แต่ไม่เก่งเรื่องการบริหารคน ก็จะไม่สามารถรักษาคนดี คนเก่งไว้ได้ ซึ่งนั่นหมายถึงองค์กรจะไม่สามารถขับเคลื่อนไปได้อย่างเต็มที่

สี่ strategy architect (นักวางกลยุทธ์) หมายความว่าผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องมีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล และต้องมองให้ออกถึงความสำเร็จขององค์กรในอนาคตว่าเป็นอย่างไร ทั้งนี้เพื่อที่จะสามารถแสดงบทบาทสำคัญในการที่จะช่วยองค์กรไปให้ถึงเป้าหมายได้

ซึ่งทักษะนี้คือการเข้าใจ และมองเห็นถึงแนวโน้มของธุรกิจ และผลกระทบต่างๆ ที่พึงมีต่อองค์กร เพราะผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องสามารถคาดคะเนได้ว่าอะไรเป็นอุปสรรคสำหรับองค์กรในอนาคต และเตรียมพร้อมสำหรับการรับมือกับอุปสรรคต่างๆ เหล่านั้น

ตัวอย่างของการมองออกไปในอนาคต คือการที่ผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR จะต้องมองออกว่าองค์กรมีแนวโน้มที่จะเติบโตมากขึ้น สืบเนื่องมาจากการขยายตัวของธุรกิจในภาครวม และแน่นอนเขาต้องมองให้ออกว่าอะไรจะเป็นอุปสรรคในการเติบโตนี้

ซึ่งอาจจะเป็นเรื่องของกำลังการผลิต ดังนั้น สิ่งที่ผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR สามารถทำได้คือการเตรียมตัวให้พร้อมกับการเพิ่มกำลังการผลิต นั้นอาจหมายถึง จำนวนพนักงานในสายการผลิตที่จะต้องมีมากขึ้น

ที่สำคัญ การเตรียมพร้อมตั้งแต่เนินๆ จะช่วยให้องค์กรไม่ติดขัดกับการขาดบางสิ่งบางอย่างในการทำงาน ผลที่ได้คือการองค์กรเติบโตอย่างต่อเนื่อง และรายได้ที่เพิ่มมากขึ้นด้วย

ห้า operational executor (นักดูแลการปฏิบัติการ) หมายความว่าผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR ไม่ใช่แค่มองภาพกว้าง และวางแผนอย่างเดียว แต่จะต้องดูแลในส่วนของการปฎิบัติงานทั้งในแง่ของคน และองค์กรด้วย ตัวอย่างของการดูแลในแง่ขององค์กร คือ การมีส่วนร่วมในการช่วยร่าง ดัดแปลง และการลงมือปฏิบัติตามนโยบาย

ในส่วนของการดูแลการปฏิบัติงานของคน เช่น การดูแลเรื่องการรับพนักงานใหม่ ค่าจ้าง สวัสดิการ และการพัฒนาบุคคล เพื่อบุคลากรสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

หก business ally (พันธมิตรทางธุรกิจ) หมายความว่าผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR สามารถเป็นส่วนหนึ่งของความสำเร็จขององค์กรได้โดยการเรียนรู้ถึงแนวทางการดำเนินงานขององค์กร รู้ว่าองค์กรได้เงินจากอะไร ใครคือลูกค้า และทำไมพวกเขาจึงซื้อสินค้าหรือบริการจากเรา

นอกจากนี้ยังจะต้องรู้ถึงระบบการทำงานในเบื้องต้นของแผนก หน่วนงานต่างๆ ภายในองค์กร ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายการเงิน การบัญชี ฝ่ายการตลาด ฝ่ายวิจัย หรือแม้แต่ฝ่ายวิศวกรรม ทั้งนี้เพื่อที่จะได้รู้ว่าจะสามารถช่วยสนับสนุนการทำงานของพวกเขาได้อย่างไร

ถึงตอนนี้ หลายคนคงพอมองออกแล้วว่าคุณลักษณะของ HR ในศตวรรษที่ 21 มีอะไรบ้าง ที่สำคัญ 4 ใน 6 คุณลักษณะดังกล่าวมีผลอย่างมากต่อความสำเร็จในการเป็นผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR ถึง 75%

ซึ่ง 4 คุณลักษณะที่ว่าคือ การเป็นนักกิจกรรมที่น่าเชื่อถือ, การเป็นผู้พิทักษ์ด้านวัฒนธรรมและการเปลี่ยนแปลง, การเป็นนักบริหารคน-นักออกแบบองค์กร และการเป็นนักวางกลยุทธ์

ที่ปัจจุบัน ผู้บริหารระดับสูงในหลายๆ องค์กร เริ่มจะมองหาผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR ที่มีความรู้ความสามารถในการพัฒนาคนดีคนเก่ง กล้าเปลี่ยนแปลง และพัฒนาวัฒนธรรมขององค์กร ที่สามารถมองเข้าไปในตลาดใหม่ๆ เพื่อธุรกิจในอนาคตขององค์กร

ดังนั้น ผู้เชี่ยวชาญทางด้าน HR ที่ดี จึงต้องนำความคิดเห็นของลูกค้าภายนอกมาเป็นแนวทางในการวางนโยบายและกลยุทธ์ของฝ่ายทรัพยากรบุคคล ขณะเดียวกัน ก็จะต้องพยายามเชื่อมโยง เพื่อให้ไปสู่แนวทางการปฏิบัติงานของพนักงาน และนำไปสู่ผลลัพธ์ที่สอดคล้องกับความต้องการของลูกค้าอย่างแท้จริง

ซึ่งนั่นไม่เพียงจะเป็นคุณลักษณะของ HR ที่ดี หากยังเป็นคุณลักษณะของ HR ในปี 2007 ด้วย

แล้วองค์กรของคุณล่ะมี HR แบบนี้บ้างหรือเปล่า ?